Onder een bananenboom wachten tot het later wordt...

Gisteren was ik weer even echt in Afrika, dat wil zeggen, in het Afrika waar Afrika om bekend staat. We moesten een presentatie geven voor de ethische commissie van de universiteit om goedkeuring te krijgen voor een onderzoek dat we hier doen. De vergadering zou om twee uur beginnen. Er waren onderzoekers uit het hele land die speciaal naar Kampala waren gekomen om hun presentatie te geven en het beloofde dan ook een interessante middag te worden. Om kwart over twee was er van de commissie nog niets te zien. Geen paniek, we zijn tenslotte in Oeganda, ze zullen wel komen. Om half 3 was de commissietafel nog steeds erg leeg en begonnen mensen wantrouwend op hun stoel heen en weer te wiebelen. Om kwart voor drie kwamen er twee commissieleden die plaats namen aan de tafel en de mensen werden weer wat geruster, het zou zo wel beginnen. Totdat om kwart over drie de commissieleden ineens weer opstapten met de mededeling dat ze er geen zin meer in hadden als de rest van de commissie niet kwam, als het aan hen lag werd de vergadering afgelast. De paniek sloeg toe in de zaal, hadden we dan echt allemaal een hele middag verspild en waren al die mensen voor niets naar Kampala gereden? Telefoontjes werden gepleegd en commissieleden werden gesmeekt om toch nog te komen.  We werden lang in het ongewisse gelaten maar toen we bijna onze spullen bij elkaar zochten om te vertrekken begon de vergadering toch nog, 2 uur later dan gepland.

Een opmerking die bij dergelijke verhalen vaak gemaakt wordt is ‘Europeanen hebben een klok, maar Afrikanen hebben de tijd’. Dat klinkt misschien heel idyllisch maar gisteren zorgde het voor een ware botsing van culturen.  Het was niet zo dat we gisteren in de tijd dat we aan het wachten waren gezellig onder een boom lagen en bananen aan het eten waren, om het maar even heel stereotiep te zeggen. In plaats daarvan zat iedereen op zijn smartphone/laptop gefrustreerd te zijn vanwege de verloren tijd en het ontbreken van draadloos internet. Oeganda, en ik denk eigenlijk heel Afrika gaat momenteel door een identiteitscrisis. Aan de ene kant is er de ‘leef met de dag’–mentaliteit waar tijd geen rol speelt en zorgen voor morgen zijn terwijl er aan de andere kant een steeds groter groeiende groep mensen is die vanwege hun baan voor internationale bedrijven of ontwikkelingshulp organisaties hun leven moeten leven met de klok van de westerse wereld. Deadlines moeten gehaald worden en online vergaderingen moeten op tijd bijgewoond worden. Het continent ligt in een spagaat. Het wil, en moet meedoen met de rest van de wereld maar het heeft ook een heel eigen cultuur die haaks staat op wat de snelle kapitalistische wereld voorschrijft. Je eigenheid niet verliezen in de eeuwigdurende race tegen de klok blijkt een moeilijke opgave die vooral veel frustratie met zich meebrengt.

Als ik in Oeganda uit het vliegtuig stapt is de ontspannen sfeer altijd een van de eerste dingen die me opvalt. Het is heerlijk om in een land te zijn waar niemand zich druk maakt. Totdat je in dat land moet werken en dingen gedaan moet krijgen, dan blijkt taakgerichtheid en een sterk tijdsbesef ineens veel ontspannender te werken….