Oeganda’s reactie op Kony2012…
In de documentaire legt Jason Russel, directeur en oprichter van de NGO ‘invisible children’ aan zijn vijf-jarige zoontje Gavin uit wie Josef Kony is. Voor sommige mensen is dat de kracht van de film. Een moeilijk probleem wordt op een gemakkelijke manier uitgelegd en iedereen kan meevoelen met de verontwaardigde reacties van Gavin op dit verhaal over ‘slechte mannen’. Veel mensen die ik hier in Oeganda gesproken heb vinden echter dat dat kleine schattige blanke jongetje helemaal niet thuis hoort in een film over hun land en hun continent. Daarbij vinden veel mensen hier, en met hen vele deskundigen in de internationale pers, dat het probleem veel te simplistisch wordt voorgesteld. Kony is niet de enige slechte man, er zijn veel meer schuldigen aan te wijzen. Bovendien ligt de oplossing niet in het, zoals de film doet lijken, gevangen nemen van Kony, maar is er een veel groter probleem dat met infrastructuur, onderwijs, en ‘vergeten’ stammen te maken heeft. De Oegandezen hebben het gevoel dat hun land verkeerd wordt voorgesteld in de film. Dat onwetende westerlingen na het zien van deze film denken dat Oeganda een onderontwikkelde anarchie waar rebellen aan de macht zijn is. Ze zijn bang dat deze film toeristen en investeerders onterecht afschrikt terwijl Kony al sinds 2006 niet meer in Oeganda is.
De film is onderdeel van een campagne om Kony beroemd te maken. Facebook pagina’s, armbandjes en posters maken het gemakkelijk om deel uit te maken van de campagne. Het is lekker hip om geassocieerd te worden met een goed doel en de campagne doet het haast voorkomen alsof jij persoonlijk de problemen in Oost Afrika kan oplossen door een link naar de film door te sturen of een armbandje te dragen. Het is nog nooit zo gemakkelijk geweest om de wereld te verbeteren. En juist die strategie is iets wat hier niet goed gegrepen wordt. Kony, de man die zo veel gezinnen uiteen gerukt heeft, zo veel levens verwoest heeft, moet helemaal niet beroemd worden. Hij moet juist weggedrukt en vergeten worden.
Wat ik er van vind? Het was beter geweest als de vraag om een interventie was gekomen vanuit Oeganda zelf. Hoe het nu gaat doet me denken aan oude manieren van ontwikkelingshulp waarin de blanke besloot wat ‘Afrika’ nodig had. Een land moet zelf zijn problemen inzien, nog nooit is een land echt ontwikkeld door de vrijgevigheid en bemoeienis van andere landen. Maar dat is niet gebeurd. ‘Invisble Children’ heeft de kans aangegrepen, ongetwijfeld met goede bedoelingen, om het probleem wereldwijde bekendheid te geven. En dat is ze goed gelukt. Ze hebben in hun campagne slim gebruik gemaakt van sociale media en de drang die mensen hebben om deel uit te maken van ‘iets goeds’. Maar daar moet het niet mee stoppen, het maakt niet uit hoe veel mensen de campagne ‘leuk vinden’ op facebook en hoe beroemd Kony gemaakt wordt. ‘Invisible Children’ heeft zijn pleidooi gedaan. Nu gaat het er om dat er werkelijk iets gedaan wordt. Het mag niet zo zijn dat Amerika wat soldaten stuurt, Kony gevangen wordt en Amerika de held is terwijl honderdduizenden families nog verscheurt, dakloos en zonder enige hoop voor de toekomst moeten leven. Deze campagne is geen succes als Kony gevangen is, maar zijn slachtoffers nog altijd ‘invisible’ leven omdat ze niet de kans krijgen om naar school te gaan waar ze kunnen leren lezen en schrijven… De poster op de foto hangt in het kantoor van Save the Children waar ik nu werk. De poster is al oud, maar ik denk dat in haar boodschap heel veel waarheid schuilt. Vrede begint in het hoofd van kinderen. De internationale hulp organisaties en Afrika deskundigen moeten ophouden de film te bekritiseren maar de nieuw verworven bekendheid voor het probleem juist gebruiken als een kruiwagen om de wereld op te roepen mee te helpen aan de opbouw van de sociale, emotionele en fysieke schade die Kony heeft aangericht…
